Hasta Haklar?? Y??netmeli??i

Üst Kategori: Haberler

Salı, 10 Ekim 2006 15:00 tarihinde yayınlandı.

 

Resmi Gazete

Tarih : 01.08.1998

Say?? : 23420

  

 

B??R??NC?? BÖLÜM

Amaç, Kapsam, Dayanak, Tan??mlar ve ??lkeler

Amaç

Madde 1- Bu Yönetmelik; temel insan haklar??n??n sa??l??k hizmetleri sahas??ndaki yans??mas?? olan ve ba??ta Türkiye Cumhuriyeti Anayasas??'nda, di??er mevzuatta ve milletleraras?? hukuki metinlerde kabul edilen "hasta haklar??"n?? somut olarak göstermek ve sa??l??k hizmeti verilen bütün kurum ve kurulu??larda ve sa??l??k kurum ve kurulu??lar?? d??????nda sa??l??k hizmeti verilen hallerde, insan haysiyetine yak??????r ??ekilde herkesin "hasta haklar??"ndan faydalanabilmesine, hak ihlallerinden korunabilmesine ve gerekti??inde hukuki korunma yollar??n?? fiilen kullanabilmesine dair usül ve esaslar?? düzenlemek amac?? ile haz??rlanm????t??r.

Kapsam

Madde 2- Bu Yönetmelik; sa??l??k hizmeti verilen resmi ve özel bütün kurum ve kurulu??lar??, bu kurum ve kurulu??larda veya bunlar??n d??????nda hizmete kat??lan her kademedeki ve unvandaki ilgilileri ve hizmetten faydalanma hakk??n?? haiz olan bütün fertleri kapsar.

Hukuki Dayanak

Madde 3- Bu Yönetmelik; 3359 say??l?? Sa??l??k Hizmetleri Temel Kanunu'nun 9 uncu maddesinin (c) bendine ve 181 say??l?? Sa??l??k Bakanl??????'n??n Te??kilat ve Görevleri Hakk??nda Kanun Hükmünde Kararname'nin 43 üncü maddesine dayan??larak haz??rlanm????t??r.

Tan??mlar

Madde 4- Bu Yönetmelik'te geçen deyimlerden;

a) Bakanl??k: Sa??l??k Bakanl??????'n??,

b) Hasta: Sa??l??k hizmetlerinden faydalanma ihtiyac?? bulunan kimseyi,

c) Personel: Hizmetin, resmi veya özel sa??l??k kurumlar??nda ve kurulu??lar??nda veya serbest olarak sunulmas??na bak??lmaks??z??n, sa??l??k hizmetinin verilmesine i??tirak eden bütün sa??l??k meslekleri mensuplar??n?? ve sa??l??k meslekleri mensubu olmasa bile sa??l??k hizmetinin verilmesine sorumlu olarak i??tirak eden kimseleri,

d) Sa??l??k kurum ve kurulu??u: Milli Savunma Bakanl??????'na ait olanlar hariç olmak üzere, sa??l??k hizmeti verilen resmi veya özel bütün kurum ve kurulu??lar ile tababet icra edilen bütün yerleri,

e) Hasta haklar??: Sa??l??k hizmetlerinden faydalanma ihtiyac?? bulunan fertlerin, s??rf insan olmalar?? sebebiyle sahip bulunduklar?? ve T.C. Anayasas??, milletleraras?? andla??malar, kanunlar ve di??er mevzuat ile teminat alt??na al??nm???? bulunan haklar??n??,

ifade eder.

??lkeler

Madde 5- Sa??l??k hizmetlerinin sunulmas??nda a??a????daki ilkelere uyulmas?? ??artt??r:

a) Bedeni, ruhi ve sosyal yönden tam bir iyilik hali içinde ya??ama hakk??n??n, en temel insan hakk?? oldu??u, hizmetin her safhas??nda daima gözönünde bulundurulur.

b) Herkesin ya??ama, maddi ve manevi varl??????n?? koruma ve geli??tirme hakk??n?? haiz oldu??u ve hiçbir merci veya kimsenin bu hakk?? ortadan kald??rmak yetkisinin olmad?????? bilinerek, hastaya insanca muamelede bulunulur.

c) Sa??l??k hizmetinin verilmesinde, hastalar??n, ??rk, dil, din ve mezhep, cinsiyet, siyasi dü??ünce, felsefi inanç ve ekonomik ve sosyal durumlar?? ile sair farkl??l??klar?? dikkate al??namaz. Sa??l??k hizmetleri, herkesin kolayca ula??abilece??i ??ekilde planlan??p düzenlenir.

d) T??bbi zorunluluklar ve kanunlarda yaz??l?? haller d??????nda, r??zas?? olmaks??z??n ki??inin vücut bütünlü??üne ve di??er ki??ilik haklar??na dokunulamaz.

e) Ki??i, r??zas?? ve Bakanl??????n izni olmaks??z??n t??bbi ara??t??rmalara tabi tutulamaz.

f) Kanun ile müsaade edilen haller ile t??bbi zorunluluklar d??????nda, hastan??n özel hayat??n??n ve aile hayat??n??n gizlili??ine dokunulamaz.

 

??K??NC?? BÖLÜM

Sa??l??k Hizmetlerinden Faydalanma Hakk??

Adalet ve Hakkaniyete Uygun Olarak Faydalanma

Madde 6- Hasta,adalet ve hakkaniyet ilkeleri çerçevesinde sa??l??kl?? ya??aman??n te??vik edilmesine yönelik faaliyetler ve koruyucu sa??l??k hizmetleri de dahil olmak üzere, sa??l??k hizmetlerinden ihtiyaçlar??na uygun olarak faydalanma hakk??na sahiptir. Bu hak, sa??l??k hizmeti veren bütün kurum ve kurulu??lar ile sa??l??k hizmetinde görev alan personelin adalet ve hakkaniyet ilkelerine uygun hizmet verme yükümlülüklerini de içerir.

Bilgi ??steme

Madde 7- Hasta, sa??l??k hizmetlerinden nas??l faydalanabilece??i konusunda bilgi isteyebilir. Bu hak, hangi sa??l??k kurulu??undan hangi ??artlara göre faydalan??labilece??ini, sa??l??k kurum ve kurulu??lar?? taraf??ndan verilen her türlü hizmet ve imkan??n neler oldu??unu ve müracaat edilen kurulu??ta verilen sa??l??k hizmetlerinden faydalanma usulüne ö??renme haklar??n?? da kapsar.

Bütün sa??l??k kurum ve kurulu??lar??, hastay?? birinci f??kra uyar??nca bilgilendirmek için yeterli teknik donan??m?? haiz birimi olu??turmak; bu birimde, hastaya kesin ve yeterli bilgi verebilecek nitelik ve ehliyete sahip personeli daimi olarak istihdam etmek ve hastan??n ihtiyac?? olan birimlere kolayca ula??abilmesini temin etmek üzere, kurulu??un uygun yerlerinde bilgilendirici tabela, bro??ür ve i??aretler bulundurmak gibi tedbirleri almak zorundad??rlar.

Sa??l??k Kurulu??unu Seçme ve De??i??tirme

Madde 8- Hasta; tabi oldu??u mevzuat??n öngördü??ü usül ve ??artlara uyulmak kayd?? ile, sa??l??k kurum ve kurulu??unu seçme ve seçti??i sa??l??k kurulu??unda verilen sa??l??k hizmetinden faydalanma hakk??na sahiptir.

Mevzuat ile belirlenmi?? sevk sistemine uygun olmak ??art?? ile hasta sa??l??k kurulu??unu de??i??tirebilir. Ancak,kurulu??u de??i??tirmenin hayati tehlikeye yol aç??p açmayaca???? ve hastal??????n??n daha da a????rla????p a????rla??mayaca???? hususlar??nda hastan??n tabip taraf??ndan ayd??nlat??lmas?? ve hayati tehlike bak??m??ndan sa??l??k kurulu??unun de??i??tirilmesinde t??bben sak??nca görülmemesi esast??r.

Acil vak'alar d??????nda, herhangi bir sosyal güvenlik kurulu??una ba??l?? olup da mevzuat??n öngördü??ü sevk zincirine uymayanlar aradaki ücret fark??n?? kendileri kar????lar.

Hastan??n sa??l??k kurulu??unda kalmas??nda t??bben fayda bulunmayan veya bir ba??ka sa??l??k kurulu??una nakli gerekli olan hallerde, durum hastaya veya 15 inci maddenin ikinci f??kras??nda belirtilen ki??ilere aç??klan??r. Nakilden önce, gereken bilgiler nakil talebinde bulunulan veya t??bben uygun görülen sa??l??k kurulu??una, sevkeden kurulu?? veya mevzuatla belirlenen yetkililerce verilir. Her iki durumda da hizmetin aksamadan ve kesintisiz olarak verilmesi esast??r.

Personeli Tan??ma, Seçme ve De??i??tirme

Madde 9- Hastaya talebi halinde, kendisine sa??l??k hizmeti verecek veya vermekte olan tabiplerin ve di??er personelin kimlikleri, görev ve unvanlar?? hakk??nda bilgi verilir.

Mevzuat ile belirlenmi?? usüllere uyulmak ??art?? ile hastan??n, kendisine sa??l??k hizmeti verecek olan personeli serbestçe seçme, tedavisi ile ilgilenen tabibi de??i??tirme ve ba??ka tabiplerin konsültasyonunu istemek hakk?? vard??r.

Personeli seçme, tabibi de??i??tirme ve konsültasyon isteme haklar?? kullan??ld??????nda, mevzuat ile belirlenen ücret fark??, bu haklar?? kullanan hasta taraf??ndan kar????lan??r.

Öncelik S??ras??n??n Belirlenmesini ??steme

Madde 10- Sa??l??k kurulu??unun hizmet verme imkanlar??n??n yetersiz veya s??n??rl?? olmas?? sebebiyle sa??l??k hizmeti talebi zaman??nda kar????lanamayan hallerde, hastan??n, öncelik hakk??n??n t??bbi kriterlere dayal?? ve objektif olarak belirlenmesini istemek hakk?? vard??r.

Acil ve adli vak'alar ile ya??l??lar ve özürlüler hakk??nda öncelik s??ras??n??n belirlenmesinde ilgili mevzuat hükümleri uygulan??r.

T??bbi Gereklere Uygun Te??his, Tedavi ve Bak??m

Madde 11- Hasta, modern t??bbi bilgi ve teknolojinin gereklerine uygun olarak te??hisinin konulmas??n??, tedavisinin yap??lmas??n?? ve bak??m??n?? istemek hakk??na sahiptir.

Tababetin ilkelerine ve tababet ile ilgili mevzuat hükümlerine ayk??r?? veya aldat??c?? mahiyette te??his ve tedavi yap??lamaz.

T??bbi Gereklilikler D??????nda Müdahale Yasa????

Madde 12- Te??his, tedavi veya korunma maksad?? olmaks??z??n, ölüme veya hayati tehlikeye yol açabilecek veya vücut bütünlü??ünü ihlal edebilecek veya akli veya bedeni mukavemeti azaltabilecek hiçbir ??ey yap??lamaz ve talep de edilemez.

Ötenazi Yasa????

Madde 13- Ötenazi yasakt??r.

T??bbi gereklerden bahisle veya her ne suretle olursa olsun, hayat hakk??ndan vazgeçilemez. Kendisinin veya bir ba??kas??n??n talebi olsa dahil, kimsenin hayat??na son verilemez.

T??bbi Özen Gösterilmesi

Madde 14- Personel, hastan??n durumunun gerektirdi??i t??bbi özeni gösterir. Hastan??n hayat??n?? kurtarmak veya sa??l??????n?? korumak mümkün olmad?????? takdirde dahi, ??st??rab??n?? azaltmaya veya dindirmeye çal????mak zorunludur.

 

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

Sa??l??k Durumu ??le ??lgili Bilgi Alma Hakk??

Genel Olarak Bilgi ??steme

Madde 15- Hasta; sa??l??k durumunu, kendisine uygulanacak t??bbi i??lemleri, bunlar??n faydalar?? ve muhtemel sak??ncalar??, alternatif t??bbi müdahale usülleri, tedavinin kabul edilmemesi halinde ortaya ç??kabilecek muhtemel sonuçlar?? ve hastal??????n seyri ve neticeleri konusunda sözlü veya yaz??l?? olarak bilgi istemek hakk??na sahiptir.

Sa??l??k durumu ile ilgili gereken bilgiyi, bizzat hasta veya hastan??n küçük, temyiz kudretinden yoksun veya k??s??tl?? olmas?? halinde velisi veya vasisi isteyebilir. Hasta, sa??l??k durumu hakk??nda bilgi almak üzere bir ba??kas??na da yetki verebilir. Gerek görülen hallerde yetkinin belgelendirilmesi istenilebilir.

Hasta, tedavisi ile ilgilenen tabip d??????nda bir ba??ka tabipten de sa??l??k durumu hakk??nda bilgi alabilir.

Kay??tlar?? ??nceleme

Madde 16- Hasta, sa??l??k durumu ile ilgili bilgiler bulunan dosyay?? ve kay??tlar??, do??rudan veya vekili veya kanuni temsilcisi vas??tas?? ile inceleyebilir ve bir suretini alabilir. Bu kay??tlar, sadece hastan??n tedavisi ile do??rudan ilgili olanlar taraf??ndan görülebilir.

Kay??tlar??n Düzeltilmesini ??steme

Madde 17- Hasta; sa??l??k kurum ve kurulu??lar?? nezdinde bulunan kay??tlar??nda eksik, belirsiz ve hatal?? t??bbi ve ??ahsi bilgilerin tamamlanmas??n??, aç??klanmas??n??, düzeltilmesini ve nihai sa??l??k durumu ve ??ahsi durumuna uygun hale getirilmesini isteyebilir.

Bu hak, hastan??n sa??l??k durumu ile ilgili raporlara itiraz ve ayn?? veya ba??ka kurum ve kurulu??larda sa??l??k durumu hakk??nda yeni rapor düzenlenmesini isteme haklar??n?? da kapsar.

Bilgi Vermenin Usulü

Madde 18- Bilgi, gerekti??inde tercüman kullan??larak, hastan??n anlayabilece??i ??ekilde, t??bbi terimler mümkün oldu??unca kullan??lmadan, tereddüt ve ??üpheye yer verilmeden ve hastan??n ruhi durumuna uygun ve nazik bir ifade ile verilir.

Bilgi Verilmesi Caiz Olmayan ve Tedbir Al??nmas?? Gereken haller

Madde 19- Hastan??n manevi yap??s?? üzerinde fena tesir yapmak suretiyle hastal??????n artmas?? ihtimalinin bulunmas?? ve hastal??????n seyrinin ve sonucunun vahim görülmesi hallerinde, te??hisin saklanmas?? caizdir.

Hastaya veya yak??nlar??na, hastan??n sa??l??k durumu hakk??nda bilgi verilip verilmemesi, yukar??daki f??krada belirtilen ??artlar çerçevesinde tabibinin takdirine ba??l??d??r.

Tedavisi olmayan bir te??his, ancak bir tabip taraf??ndan ve tam bir ihtiyat içinde hastaya hissettirilebilir veya bildirilebilir. Hastan??n aksi yönde bir talebinin bulunmamas?? veya aç??klanaca???? ??ahs??n önceden belirlenmemesi halinde, böyle bir te??his ailesine bildirilir.

Bilgi Verilmesini Yasaklama

Madde 20- ??lgili mevzuat hükümlerine ve hastal??????n mahiyetine göre yetkili mercilerce al??nacak tedbirlerin gerektirdi??i haller d??????nda; hasta, sa??l??k durumu hakk??nda kendisine veya ailesine veya yak??nlar??na bilgi verilmemesini isteyebilir.

 

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

Hasta Haklar??n??n Korunmas??

Mahremiyete Sayg?? Gösterilmesi

Madde 21- Hastan??n, mahremiyetine sayg?? gösterilmesi esast??r. Hasta mahremiyetinin korunmas??n?? aç??kça talep de edebilir. Her türlü t??bbi müdahale, hastan??n mahremiyetine sayg?? gösterilmek suretiyle icra edilir.

Mahremiyete sayg?? gösterilmesi ve bunu istemek hakk??;

a) Hastan??n, sa??l??k durumu ile ilgili t??bbi de??erlendirmelerin gizlilik içerisinde yürütülmesini,

b) Muayenenin, te??hisin, tedavinin ve hasta ile do??rudan temas?? gerektiren di??er i??lemlerin makul bir gizlilik ortam??nda gerçekle??tirilmesini,

c) T??bben sak??nca olmayan hallerde yan??nda bir yak??n??n??n bulunmas??na izin verilmesini,

d) Tedavisi ile do??rudan ilgili olmayan kimselerin, t??bbi müdahale s??ras??nda bulunmamas??n??,

e) Hastal??????n mahiyeti gerektirmedikçe hastan??n ??ahsi ve ailevi hayat??na  müdahale edilmemesini,

f) Sa??l??k harcamalar??n??n kayna????n??n gizli tutulmas??n??, kapsar.

Ölüm olay??, mahremiyetin bozulmas?? hakk??n?? vermez.

E??itim verilen sa??l??k kurum ve kurulu??lar??nda, hastan??n tedavisi ile do??rudan ilgili olmayanlar??n t??bbi müdahale s??ras??nda bulunmas?? gerekli ise; önceden veya tedavi s??ras??nda bunun için hastan??n ayr??ca r??zas?? al??n??r.

R??za Olmaks??z??n T??bbi Ameliyeye Tabi Tutulmama

Madde 22- Kanunda gösterilen istisnalar hariç olmak üzere, kimse, r??zas?? olmaks??z??n ve verdi??i r??zaya uygun olmayan bir ??ekilde t??bbi ameliyeye tabi tutulamaz.

Bir suç i??ledi??i veya buna i??tirak etti??i ??üphesi alt??nda bulunan ki??inin i??ledi??i suçun muhtemel delillerinin, kendisinin veya ma??durun vücudunda oldu??u dü??ünülen hallerde; bu delillerin ortaya ç??kar??lmas?? için san??????n veya ma??durun t??bbi ameliyeye tabi tutulmas??, hakimin karar??na ba??l??d??r.

Gecikmesinde sak??nca bulunan hallerde bu ameliye, cumhuriyet savc??s??n??n talebi üzerine yap??labilir.

Bilgilerin Gizli Tutulmas??

Madde 23- Sa??l??k hizmetinin verilmesi sebebiyle edinilen bilgiler, kanun ile müsaade edilen haller d??????nda, hiçbir ??ekilde aç??klanamaz.

Ki??inin r??zas??na dayansa bile, ki??ilik haklar??ndan bütünüyle vazgeçilmesi, bu haklar??n ba??kalar??na devri veya a????r?? ??ekilde s??n??rlanmas?? neticesini do??uran hallerde bilginin aç??klanmas??, bunlar?? aç??klayan??n hukuki sorumlulu??unu kald??rmaz.

Hukuki ve ahlaki yönden geçerli ve hakl?? bir sebebe dayanmaks??z??n hastaya zarar verme ihtimali bulunan bilginin if??a edilmesi, personelin ve di??er kimselerin hukuki ve cezai sorumlulu??unu da gerektirir.

Ara??t??rma ve e??itim amac?? ile yap??lan faaliyetlerde de hastan??n kimlik bilgileri, r??zas?? olmaks??z??n aç??klanamaz.

 

BE????NC?? BÖLÜM

T??bbi Müdahalede Hastan??n R??zas??

Hastan??n R??zas?? ve ??zin

Madde 24- T??bbi müdahalelerde hastan??n r??zas?? gerekir. Hasta küçük veya mahcur ise velisinden veya vasisinden izin al??n??r. Hastan??n, velisinin veya vasisinin olmad?????? veya haz??r bulunamad?????? veya hastan??n ifade gücünün olmad?????? hallerde, bu ??art aranmaz.

Kanuni temsilci taraf??ndan muvafakat verilmeyen hallerde, müdahalede bulunmak t??bben gerekli ise, velayet ve vesayet alt??ndaki hastaya t??bbi müdahalede bulunulabilmesi; Türk Medeni Kanunu'nun 272 nci ve 431 inci maddeleri uyar??nca mahkeme karar??na ba??l??d??r.

Kanuni temsilciden veya mahkemeden izin al??nmas?? zaman gerektirecek ve hastaya derhal müdahale edilmedi??i takdirde hayat?? veya hayati organlar??ndan birisi tehdit alt??na girecek ise, izin ??art?? aranmaz.

Üçüncü f??krada belirtilen ve hayat?? veya hayati organlardan birisini tehdit eden acil haller haricinde, r??zan??n her zaman geri al??nmas?? mümkündür.

R??zan??n geri al??nmas??, hastan??n tedaviyi reddetmesi anlam??na gelir.

R??zan??n müdahale ba??lad??ktan sonra geri al??nmas??, ancak t??bbi yönden sak??nca bulunmamas?? ??art??na ba??l??d??r.

Tedaviyi Reddetme ve Durdurma

Madde 25- Kanunen zorunlu olan haller d??????nda ve do??abilecek olumsuz sonuçlar??n sorumlulu??u hastaya ait olmak üzere; hasta kendisine uygulanmas?? planlanan veya uygulanmakta olan tedaviyi reddetmek veya durdurulmas??n?? istemek hakk??na sahiptir. Bu halde, tedavinin uygulanmamas??ndan do??acak sonuçlar??n hastaya veya kanuni temsilcilerine veyahut yak??nlar??na anlat??lmas?? ve bunu gösteren yaz??l?? belge al??nmas?? gerekir.

Bu hakk??n kullan??lmas??, hastan??n sa??l??k kurulu??una tekrar müracaat??nda hasta aleyhine kullan??lamaz.

Küçü??ün veya Mahcurun T??bbi Müdahaleye ????tiraki

Madde 26- Kanuni temsilcinin muvafakatinin gerekti??i ve yeterli oldu??u hallerde dahi, mümkün oldu??u ölçüde küçük veya mahcur olan hastan??n dinlenmesi suretiyle t??bbi müdahaleye i??tiraki sa??lan??r.

Al??????lm???? Olmayan Tedavi Usullerinin Uygulanmas??

Madde 27- Klinik veya laboratuar muayeneleri sonucunda bilinen klasik tedavi metodlar??n??n hastaya fayda vermeyece??inin sabit olmas?? ve daha evvel deney hayvanlar?? üzerinde kafi derecede tecrübe edilmek suretiyle faydal?? tesirlerinin anla????lmas?? ve hastan??n r??zas??n??n bulunmas?? ??artlar?? birlikte mevcut oldu??unda, bilinen klasik tedavi metodlar?? yerine ba??ka bir tedavi usulü uygulanabilir. Ayr??ca, bilinen klasik tedavi metodu d??????ndaki bir metodun uygulanabilmesi için, hastaya faydal?? olaca????n??n ve bu tedavinin bilinen klasik tedavi usullerinden daha elveri??siz sonuç vermeyece??inin muhtemel olmas?? da ??artt??r.

Evvelce tecrübe edilmemi?? bir t??bbi tedavi ve müdahale usulü, ancak zarar vermeyece??inin ve hastay?? kurtaraca????n??n mutlak olarak öngörülmesi halinde yap??labilir.

Alt??nc?? Bölüm'de yer alan hükümler sakl??d??r.

R??zan??n ??ekli ve Geçerlili??i

Madde 28- Mevzuat??n öngördü??ü istisnalar d??????nda, r??za herhangi bir ??ekle ba??l?? de??ildir.

Hukuka ve ahlaka ayk??r?? olarak al??nan r??za hükümsüzdür ve bu ??ekilde al??nan r??zaya dayan??larak müdahalede bulunulamaz.

Organ ve Doku Al??nmas??nda R??za

Madde 29- 18 ya????ndan küçük ve mümeyyiz olmayanlardan organ ve doku al??namaz. Bu ??artlar?? tamam olanlardan te??his, tedavi ve bilimsel amaçlar ile organ veya doku al??nmas??, 2238 say??l?? Organ ve Doku Al??nmas??, Saklanmas?? ve Nakli Hakk??nda Kanun'un 6 nc?? maddesinde öngörülen yaz??l?? ??ekil ??art??na tabidir. Ölüden organ ve doku al??nma ??art?? ve cesetlerin bilimsel ara??t??rma için muhafazas?? hususunda 2238 say??l?? Kanun'un 14 üncü maddesi hükümleri sakl??d??r.

Aile Planlanmas?? Hizmetleri ve Gebeli??in Sona Erdirilmesi

Madde 30- ??lgilinin r??zas?? mevcut olsun veya olmas??n, Bakanl??k taraf??ndan tespit edilmi?? olanlar d??????ndaki ilaç ve araçlar aile planlamas?? hizmetlerinde kullan??lamaz.

Gebeli??in sona erdirilmesi, 2827 say??l?? Nüfus Planlamas?? Hakk??nda Kanun ile öngörülen ??artlara tabidir.

Sterilizasyon ve gebeli??in sona erdirilmesi hallerinde, hastan??n r??zas?? ile evli ise e??inin de r??zas?? gereklidir.

R??zan??n Kapsam??

Madde 31- R??za al??n??rken hastan??n veya kanuni temsilcisinin t??bbi müdahalenin konusu ve sonuçlar?? hakk??nda bilgilendirilip ayd??nlat??lmas?? esast??r.

Hastan??n, uygulanacak t??bbi müdahale için verdi??i r??za, bu müdahalenin gerektirdi??i sair t??bbi i??lemleri de kapsar. Ancak, t??bbi i??lemlerin uygulanmas??nda, bu Yönetmelik'te ve di??er mevzuatta belirlenen haklar??n ihlal edilmemesi için azami ihtimam gösterilir.

 

ALTINCI BÖLÜM

T??bbi Ara??t??rmalar

T??bbi Ara??t??rmalarda R??za

Madde 32- Hiç kimse; Bakanl??????n izni ve kendi r??zas?? bulunmaks??z??n, tecrübe, ara??t??rma veya e??itim amaçl?? hiçbir t??bbi müdahale konusu yap??lamaz.

T??bbi ara??t??rmalardan beklenen t??bbi fayda ve toplum menfaati, üzerinde ara??t??rma yap??lmas??na r??za gösteren gönüllünün hayat??ndan ve vücut bütünlü??ünün korunmas??ndan üstün tutulamaz.

T??bbi ara??t??rmalar, sadece, mevzuata göre ara??t??rmada bulunmayan yetkili ve yeterli t??bbi bilgi ve tecrübeyi haiz olan personel taraf??ndan, mevzuat ile belirlenmi?? bulunan yerlerde yürütülür.

Gönüllünün t??bbi ara??t??rmaya r??za göstermi?? olmas??, bu ara??t??rmada görev alan personelin sorumlulu??unu ortadan kald??rmaz.

Gönüllünün Korunmas?? ve Bilgilendirilmesi

Madde 33- Ara??t??rmalarda, gönüllünün sa??l??????na ve di??er ki??ilik haklar??na zarar verilmemesi için gereken bütün tedbirler al??n??r. Ara??t??rman??n gönüllüye verece??i muhtemel zararlar önceden tespit edilemedi??i takdirde; gönüllü, r??zas?? bulunsa dahi, ara??t??rma konusu yap??lamaz.

Gönüllü; ara??t??rman??n maksad??, usulü, muhtemel faydalar?? ve zararlar?? ve ara??t??rmaya i??tirak etmekten vazgeçebilece??i ve ara??t??rman??n her safhas??nda ba??lang??çta verdi??i r??zay?? geri alabilece??i hususlar??nda, önceden yeterince bilgilendirilir.

R??za Al??nmas??n??n Usülü ve ??ekli

Madde 34- T??bbi ara??t??rma hakk??nda yeterince bilgilendirilmi?? olan gönüllünün r??zas??n??n maddi veya manevi hiçbir bask?? alt??nda olmaks??z??n, tamamen serbest iradesine dayan??larak al??nmas??na azami ihtimam gösterilir.

T??bbi ara??t??rmalarda r??za yaz??l?? ??ekil ??art??na tabidir.

Küçüklerin ve Mümeyyiz Olmayanlar??n Durumu

Madde 35- Re??it ve mümeyyiz olmayanlara, kendilerine faydas?? olmadan, s??rf t??bbi ara??t??rma amac?? güden t??bbi müdahaleler hiçbir surette tatbik edilemez. Faydalar?? bulunmas?? ??art?? ile re??it ve mümeyyiz olmayanlar üzerinde t??bbi ara??t??rma yap??lmas??, velilerinin veya vasilerinin r??zas??na ba??l??d??r.

Kanuni temsilci taraf??ndan muvafakat verilmeyen hallerde, 24 üncü maddenin ikinci f??kras?? hükmü uygulan??r.

??laç ve Terkiplerin Ara??t??rma Amac??yla Kullan??m??

Madde 36- Özel mevzuat??na göre izin veya ruhsat al??nm???? olsa dahi, s??rf t??bbi ara??t??rma amac?? ile hasta üzerinde kendi r??zas?? ve Bakanl??????n izni bulunmaks??z??n hiçbir ilaç ve terkip kullan??lamaz.

??laç ve terkiplerin t??bbi ara??t??rmada kullan??m??, 29/11/1993 tarihli ve 21480 say??l?? Resmi Gazete'de yay??mlanan ??laç Ara??t??rmalar?? Hakk??nda Yönetmelik hükümlerine tabidir.

 

YED??NC?? BÖLÜM

Di??er Haklar

Güvenli??in Sa??lanmas??

Madde 37- Herkesin, sa??l??k kurum ve kurulu??lar??nda güvenlik içinde olmay?? bekleme ve bunu istemek haklar?? vard??r.

Bütün sa??l??k kurum ve kurulu??lar??, hastalar??n ve ziyaretçi ve refakatçi gibi yak??nlar??n??n can ve mal güvenliklerinin korunmas?? ve sa??lanmas?? için gerekli tedbirleri almak zorundad??rlar.

Tutuklu ve hükümlerin sa??l??k kurum ve kurulu??lar??nda muhafazalar?? ile ilgili özel mevzuat hükümleri sakl??d??r.

Dini Vecibeleri Yerine Getirebilme ve Dini Hizmetlerden Faydalanma

Madde 38- Sa??l??k kurum ve kurulu??lar??n??n imkanlar?? ölçüsünde hastalara dini vecibelerini serbestçe yerine getirebilmeleri için gereken tedbirler al??n??r.

Kurum hizmetlerinde aksamalara sebebiyet verilmemek, ba??kalar??n?? rahats??z etmemek ve personelce düzenlenip yürütülen t??bbi tedaviye hiç bir ??ekilde müdahalede bulunulmamak ??art?? ile hastalara dini telkinde bulunmak ve onlar?? manevi yönden desteklemek üzere talepleri halinde, dini inançlar??na uygun olan din görevlisi davet edilir. Bunun için, sa??l??k kurum ve kurulu??lar??nda uygun zaman ve mekan belirlenir.

??fadeye muktedir olmay??p da dini inanc?? bilinen ve kimsesiz olan agoni halindeki hastalar için de, talep ??art?? aranmaks??z??n, dini inançlar??na uygun olan din görevlisi ça??r??l??r.

Bu haklar??n nas??l ve ne zaman kullan??laca???? ve bu konuda al??nacak tedbirler, sa??l??k kurulu??unun çal????ma usul ve esaslar??n?? gösteren mevzuatta ayr??ca düzenlenir.

??nsani De??erlere Sayg?? Gösterilmesi ve Ziyaret

Madde 39- Hasta, ki??ilik de??erlerine uygun bir ??ekilde ve ortamda sa??l??k hizmetlerinden faydalanma hakk??na sahiptir.

Sa??l??k hizmetlerinde görev alan bütün personel; hastalara, yak??nlar??na ve ziyaretçilere güleryüzlü, nazik, ??efkatli ve sa??l??k hizmetleri ile ilgili mevzuat ve bu Yönetmelik hükümlerine uygun ??ekilde davranmak zorundad??r.

Sa??l??k hizmetlerinin her safhas??nda, hastalara, onlar??n bedeni ve ruhi durumlar?? dikkate al??narak, hangi i??lemin neden ve nas??l yap??ld??????, yap??laca???? ve bekletilmeleri sözkonusu ise, bekletilmenin sebepleri hususunda gerekli ve yeterli bilgi verilir.

Sa??l??k kurum ve kurulu??lar??nda, insan haysiyetine yak??????r gereken her türlü hijyenik ??artlar??n sa??lanmas??, gürültünün ve rahats??z edici di??er bütün etkenlerin bertaraf edilmesi esast??r. Gerekti??inde, bu hususlar hasta taraf??ndan talep konusu yap??labilir.

Hasta ziyaretçilerinin kabul edilmesi, kurum veya kurulu??ça belirlenen usul ve esaslara uygun olarak ve hastalar??n huzur ve sükunlar??n?? bozacak fiil ve tutumlara sebebiyet vermeyecek ??ekilde gerçekle??tirilir ve bu konuda gereken tedbirler al??n??r.

Refakatçi Bulundurma

Madde 40- Muayene ve tedavi s??ras??nda hastaya yard??mc?? olmak üzere; mevzuat??n ve kurum imkanlar??n??n elverdi??i ve hastan??n sa??l??k durumunun gerektirdi??i ölçüde, tedaviden sorumlu olan tabibin uygun görmesine ba??l?? olarak, refakatçi bulundurulmas?? istenebilir.

Bu hakk??n nas??l ve ne zaman kullan??laca???? ve bu konuda al??nacak tedbirler, sa??l??k kurum ve kurulu??unun çal????ma usül ve esaslar??n?? gösteren mevzuata ayr??ca düzenlenir.

Hizmetin Sa??l??k Kurum ve Kurulu??u D??????nda Verilmesi

Madde 41- Hastalar, a??a????daki hallerde sa??l??k hizmetlerinden bulunduklar?? yerlerde de faydalanabilirler:

a) Koruyucu sa??l??k hizmetlerinin verilmesinde,

b) T??bbi sebeplerden dolay?? sa??l??k kurulu??una bizzat gidilemeyen veya götürülemeyen hallerde,

c) Tabii afetler gibi ola??anüstü hallerde.

Hizmetin sa??l??k kurulu??u d??????nda verilmesi ile ilgili usul ve esaslar, Bakanl??k taraf??ndan ayr??ca düzenlenir.

SEK??Z??NC?? BÖLÜM

Sorumluluk ve Hukuki Korunma Yollar??

Müracaat, ??ikayet ve Dava Hakk??

Madde 42- Hastan??n ve hasta ile ilgili bulunanlar??n, hasta haklar??n??n ihlali halinde, mevzuat çerçevesinde her türlü müracaat, ??ikayet ve dava haklar?? vard??r.

Sa??l??k Kurum ve Kurulu??lar??n??n Sorumlulu??u

Madde 43- Hasta haklar??n??n ihlali halinde, personeli istihdam eden kurum ve kurulu?? aleyhine maddi veya manevi veyahut hem maddi ve hem de manevi tazminat davas?? aç??labilir.

Ancak, aleyhine dava aç??lacak merciin kamu kurum ve kurulu??u olmas?? halinde;

a) 2577 say??l?? ??dari Yarg??lama Usulü Kanunu'nun 12 nci maddesine göre; hakk??n bir idari i??lem dolay??s?? ile ihlal edilmesi halinde ilgililer, do??rudan do??ruya tam yarg?? davas?? veya iptal ve tam yarg?? davalar??n?? birlikte açabilecekleri gibi ilk önce iptal davas?? açarak bu davan??n karara ba??lanmas?? üzerine dava açma süresi içerisinde tam yarg?? davas?? açabilirler.

b) Ayn?? Kanun'un 13 üncü maddesi uyar??nca, zarar verici eylemin ö??renildi??i tarihten itibaren en geç bir y??l içinde maddi ve manevi tazminat olarak istenilen tazminat miktar?? ayr?? ayr?? gösterilerek idareye müracaat edilmesi ve talebin aç??kça veya z??mnen reddi halinde kanuni süresi içinde idari yarg?? mercilerinde dava aç??lmas?? gerekir.

Devlet Memuru veya Di??er Kamu Görevlisi Personelin Sorumlulu??u

Madde 44- Bu Yönetmelik'te gösterilmi?? olan hasta haklar??n??n fiilen kullan??lmas??na mani olan veya bu haklar?? ba??ka ??ekilde ihlal eden personelin, cezai, mali ve inzibati sorumluluklar??n??n tamam?? veya bunlardan bir k??sm?? do??abilir.

Birinci f??krada belirtilen sorumluluklar haricinde, ihlalin durumuna göre, personeli istihdam eden kurum ve kurulu?? taraf??ndan personel hakk??nda uygulanacak idari tedbir ve müeyyideler sakl??d??r.

Kamu Personelinin Sorumlulu??unu Tespit Usulü

Madde 45- Kamu kurum ve kurulu??lar??nda görevli personelin, hasta haklar??n?? ihlal eden fiil ve halleri, ??ikayet halinde veya idarece kendili??inden tespit edildi??inde, hadisenin takibi, soru??turulmas?? ve gerekir ise müeyyideye ba??lanmas?? için do??rudan valiliklerce veyahut Bakanl??k veya personelin görevli oldu??u kurumlar taraf??ndan müfetti?? veya muhakkik görevlendirilir.

Kamu Personeli Hakk??ndaki Müeyyideler

Madde 46- Hasta haklar??n??n Devlet memuru veya di??er kamu görevlisi personel taraf??ndan ve görevleri s??ras??nda herhangi bir ??ekilde ihlali halinde uygulanacak müeyyideler a??a????da gösterilmi??tir:

a) Kamu görevlisi olan personelin fiilinin niteli??ine göre, soru??turmac?? taraf??ndan hakk??nda disiplin cezas?? teklif edilmi?? ise, mevzuat??n öngördü??ü disiplin cezalar?? yetkili amir veya kurullarca usulüne göre takdir edilir.

b) Hak ihlali ayn?? zamanda ceza hukukuna göre suç te??kil etti??i takdirde, memur olan personel hakk??nda, Memurin Muhakemat?? Hakk??nda Kanunu Muvakkat hükümlerine göre yap??lan soru??turma sonucunda lüzum-u muhakeme karar?? verilir ise, dosya cumhuriyet ba??savc??l??????'na gönderilerek ceza davas?? aç??lmas?? ve böylece personel hakk??nda fiiline uygun bulunan cezai müeyyidenin tatbiki sa??lan??r.

c) Anayasa'n??n 40 ??nc?? maddesinin ikinci f??kras??, 129 uncu maddesinin be??inci f??kras?? ve 657 say??l?? Devlet Memurlar?? Kanunu'nun 13 üncü maddesi ve ilgili di??er mevzuat uyar??nca, memurlar??n ve di??er kamu görevlilerinin hukuki sorumlulu??u do??rudan do??ruya memur aleyhine aç??lacak dava yolu ile gerçekle??tirilemez. Dava, 43 üncü maddede gösterilen usule göre, ancak idare aleyhine aç??labilir. Bu personelin hukuki sorumlulu??unun do??mas??, idare aleyhine aç??lacak dava neticesinde tazmin karar?? verilmesine ba??l??d??r.

Kamu görevlisi personelin verdi??i zarar, mahkeme karar?? üzerine idare taraf??ndan tazmin edildikten sonra, müsebbibi olan sorumlu personele rücu edilir.

d) Kamu görevlisi personelin mesleklerini resmi görevleri d??????nda serbest olarak icra etmekte iken i??ledikleri fiillerden dolay?? haklar??nda 47 nci maddeye göre i??lem yap??l??r.

Kamu Görevlisi Olmayan Personelin Sorumlulu??u

Madde 47- Hasta haklar??n??n Devlet memuru veya di??er kamu görevlisi olmayan personel taraf??ndan herhangi bir ??ekilde ihlali halinde uygulanacak müeyyideler a??a????da gösterilmi??tir:

a) Kamu görevlisi olmayan personel; haklar?? ihlal edilen hastan??n do??rudan vaki olacak ??ikayeti üzerine veya bu fiillerin ba??ka ??ekilde tespiti halinde Bakanl??k veya ba??ka kurum ve kurulu??lar taraf??ndan yap??lan bildirim üzerine, bunlar??n özel kanunlara göre kurulmu?? olan kamu kurumu niteli??indeki meslek kurulu??lar?? haysiyet divanlar??nca disiplin cezalar?? ile cezaland??r??labilir.

b) Kamu görevlisi olmayan personelin hasta haklar??n?? ihlallerinden do??an hukuki sorumluluklar??, genel hükümlere göre do??rudan do??ruya kendilerine veya bunlar?? çal????t??ran kurum ve kurulu??lara kar???? veya hem kendilerine ve hem de çal????t??ranlara kar???? birlikte dava aç??larak ileri sürülebilir.

c) Kamu görevlisi olmayan personel hakk??nda, ceza hukukuna göre suç te??kil eden fiilleri sebebiyle cezai müeyyideler tatbik edilmesi, genel hükümlere göre do??rudan do??ruya cumhuriyet savc??l??klar??na yap??lacak ihbar veya ??ikayet yoluyla gerçekle??tirilebilir.

 

DOKUZUNCU BÖLÜM

Son Hükümler

Kurum ve Kurulu?? Yetkililerinin Görevi

Madde 48- Sa??l??k kurum ve kurulu??lar??n??n yetkilileri; bu Yönetmelik'te ve di??er mevzuatta belirtilen hasta haklar??n??n lafz??na ve ruhuna uygun olarak kullan??labilmesine yard??mc?? olmak amac?? ile bu Yönetmelik'te gösterilen "hasta haklar??"n?? bir liste, tabela veya bro??ür haline getirerek, bunlar?? sa??l??k kurum ve kurulu??unun, hastalar, personel ve ziyaretçiler taraf??ndan kolayca ula????l??p okunabilecek uygun yerlerinde bulundurmak da dahil olmak üzere, gereken bütün tedbirleri almakla mükellef ve yetkilidir.

Sakl?? Olan Hükümler

Madde 49- Milli güvenli??in, kamu düzeninin, kamu yarar??n??n, genel ahlak??n ve genel sa??l??????n korunmas?? maksatlar?? ve kanun hükümleri ile getirilen özel düzenlemeler ve s??n??rlamalar sakl??d??r.

Yürürlük

Madde 50- Bu Yönetmelik, yay??m?? tarihinde yürürlü??e girer.

Yürütme

Madde 51- Bu Yönetmelik hükümlerini Sa??l??k Bakan?? yürütür.