Cuma, Mart 29, 2024

                                                                       

Kanser Nedir ?

Organizmada meydana gelen ve hücreleri kontrolsüz büyüyen kötü huylu tümörlere verilen genel add??r. Kanser, genellikle kontrolden ç??kan hücrelerin sürekli ço??almalar??d??r. Kanserler, malignant (kötü huylu) tümörlerdir; yani benign (iyi huylu) tümörlerin aksine ba??ka dokulara s??zma ve yay??lma (metastaz) özelli??i gösterir.

 

 

Kanserli hücreler neden sürekli bölünürler?

Kültürde, normal hücreler kom??u hücrelere yap????arak ili??kilerini devam ettirirler. Bu yap????ma (adhezyon) noktalar??nda hücrelerde elektronca yo??un bir plak olu??ur. Bununla birlikte, hücrelerin ameboid uzant??lar??nda yava??lama ve durma görülür. Bu olaya kontak inhibisyon denir. Bu ??ekilde, hücre bölünmesi kontrol edilir. Deneysel olarak, normal hücreler bir kültür ortam??nda kendilerine sa??lanan ortam ??artlar?? ne kadar iyi olursa olsun kontak inhibisyon nedeniyle tek tabaka olu??turduktan sonra daha fazla ço??almazlar. Çünkü, bölünme s??n??rl?? say??da olur. Fakat, kanser hücreleri sürekli ço??alarak birkaç tabakal?? düzensiz kitleler olu??tururlar. Bu da kanser hücrelerinde kontak inhibisyon kayb?? oldu??unu göstermektedir.

Kanser nas??l olu??ur?

Kanserlerin yakla????k %80-90’?? çevresel ve/veya davran???? faktörleri taraf??ndan meydana gelir ve önlenebilme potansiyeli vard??r. Kal??t??m yoluyla kanser meydana gelme olas??l?????? çevresel faktörlere oranla çok daha azd??r.

x-??????nlar??, uv (ultraviyole-morötesi) ??????nlar?? gibi fiziksel ve baz?? ilaçlar, polisiklik aromatik hidrokarbonlar gibi kimyasal faktörlerin yan??nda virüsler de biyolojik olarak normal karaktere sahip bir hücre kültürünü transforme ederek kanser olu??turabilirler.

Kimyasal karsinojenler, tümörü ya uyguland?????? yerde (örn: cilt) veya absorbe edildi??i yerde (örn: ba????rsak) ya da metabolizman??n durumuna göre karaci??er, böbrek gibi organlarda, bazen de direkt olarak alakas?? olmayan bir yerde meydana getirirler. Fakat, karsinojene maruz kalma kanser olu??turmak için tek ba????na bir sebep de??ildir. Karsinojenler ancak uygun yer ve zamanda kanser olu??turabilirler.

Sayabilece??imiz baz?? kimyasal karsinojenler ??unlard??r:

  • Hidrokarbonlar: baca temizleyicileri, boya endüstrisinde kullan??lan maddeler
  • Aflatoksin ( küf mantar?? taraf??ndan sentezlenir)
  • Nikel, krom
  • Sigara (nikotin, tar)
  • Yiyecek katk??lar??
  • Birçok ilaçlar
  • Parfümlerde kullan??lan baz?? kimyasallar

Fiziksel faktörlerin, kanserojen kimyasal maddelerin veya onkojenik (kansere neden olan) virüslerin konak hücre genomu ile etkile??imleri sonucu hücreler de??i??mekte ve farkl?? antijenite kazanmaktad??r. Bir normal hücrenin kontrolden ç??karak h??zla bölünmesiyle olu??an kanserli hücrede birçok anormal doku antijeni belirmektedir. Tümör hücrelerinde yeni yeni antijenler olu??makta ve normal antijenlerin kayb??na veya de??i??ikli??ine neden olabilmektedir. Erken fötal dönemde, normalde bulunan protoonkogenlerin     ( kansere sebep olabilme potansiyeli olan gen) farkl??la??mas??yla anormal genler olu??makta ve bunlara selüler onkogenler ad?? verilmektedir.

??mmün sistem (ba????????kl??k sistemi) ve kanser olu??umu aras??ndaki ili??ki

Ba????????kl??k sistemi yabanc?? doku antijenlerini kolayca tan??yabilir ancak, tümör dokusunu organizmadan kolayca atamaz. ??nsanda bir saniyede bir milyara yak??n hücre ço??almas?? olmakta ve somatik olarak bunlar??n birkaç??, günde yüzlercesi mutasyonla farkl?? hücreler olu??turmaktad??r. Bu farkl?? hücrelerin temizlenmesinde hücresel immün cevap mekanizmas?? rol oynamaktad??r. Buna, immün sistemin kansere kar???? “immün denetimi” denmektedir. ??mmün sistem, tümör olu??umunu denetlemekte, ayn?? zamanda tümör hücresi ve antijenlerine kar???? immün cevap ç??karmaktad??r. Hücresel immün cevap bask??land?????? zaman kanser olu??umu artmaktad??r.

Yenido??an ve ya??l??l??k dönemlerinde immün cevap mekanizmas?? zay??flamaktad??r. Ya??l??larda prostat kanseri, çocuklarda nöroblastoma s??k görülmektedir. ??mmün sistemi bask??lay??c?? ilaç kullananlarda tümör olu??umu riski artmaktad??r. ??mmün sistem bozuklu??u olan hastalarda da baz?? kanser tipleri geli??ebilmektedir.

Kanser neden öldürür?

Kanser hastalar??n??n ço??u, kalp hastal?????? veya ba??ka enfeksiyonlar gibi kanserle ilgisi olmayan nedenlerden dolay?? ölür. Tümörün bulundu??u bölge ve tümörün yay??ld?????? bölgenin büyüklü??ü ölümü direkt veya indirekt olarak etkileyen nedenlerdir. Ölümün temel nedeni, beyin, akci??er, karaci??er gibi hayati önemi büyük olan organlarda tümör olu??mas?? veya tümörün bu organlara yay??lmas??d??r.

Kanserden nas??l korunabilirsiniz?

Kanserden korunma ve riski azaltma yöntemlerinin geli??tirilmesi, kanserin mali, fiziksel ve ruhsal yükünü oldukça azaltacakt??r. Ayr??ca bu yöntemler kanserin yineleme riskini ya da ikincil kanser ortaya ç??kma riskini de azaltacakt??r.

Risk faktörlerinden kaç??nmakla; kanser geli??me riski büyük ölçüde azalt??labilmektedir, ancak tüm kanserler önlenebilir de??ildir.  Kanser türleri bölümünde, belli kanser türlerinden korunma hakk??nda daha çok bilgi bulabilirsiniz.

Kanser Taramalar??

Bu bölümde kanser taramalar??n??n amac?? ve yetersizlikleri hakk??nda ve yayg??n olarak kullan??lan  kanser tarama testleri hakk??nda bilgi bulacaks??n??z.

Tütün :
Sigara içmemek ya da sigaray?? b??rakmakla kanser önlenebilir ve tedavi sonuçlar?? iyile??tirilebilir.

Diyet ve Beslenme:
Kanser tedavisi esnas??nda ve tedaviden sonra diyet ve beslenmenin rolü ile ilgili bilgiler bulabileceksiniz.

Kemoprevasiyon:
Kemoterapi ad?? verilen t??bbi ilaç tedavisi ile kanserin geli??imi yava??lat??labilir.

Diyet (Kilo Kontrolü):
Sa??l??kl?? kiloya ula??makta kanserden korunmada ve iyile??me döneminde önemlidir.

Kanserle Ba??etme

Duygular ve Ba?? Etme

Rekürren kanser te??his edildi??indeki duygular??n??z genellikle ilk tan?? kondu??u andakine benzer. ??ok, inanmama, anksiyete, korku, elem ve kontrol kayb?? yayg??n olarak hissedilmektedir. Bazen bu durum tekrar ortaya ç??kt?????? için ve ilk defas??nda sizi ba??ar??yla tedavi edemedi??i için doktorunuza veya ba??ar??s??z oldu??u için vücudunuza  öfke ve k??zg??nl??k duyabilirsiniz. Bunlar hepsi yayg??n ve normal olan yan??tlard??r.
Bazen rekürren kanserde ilk tedavi karar??n??z veya tedavi sonras?? seçenekler hakk??nda ku??ku duyabilirsiniz. Unutmamal??s??n??z ki ne siz ne de doktorunuz gelecekte ne olabilece??ini tahmin edemezsiniz.
Rekürren kanser te??his edilen hastalar??n, kendilerini yeni bir tan?? ve tedavi süreciyle ba?? edecek kadar güçlü hissedememeleri anla????labilirdir.
Baz?? hastalar ise ilkine oranla tan?? ve sonraki tedavi sürecine çok daha iyi haz??rlanabilmektedir. Rekürren kanserle ba?? edebilmenizde baz?? bilgiler size yard??mc?? olacakt??r.

* Kanser hakk??nda mevcut bilgileriniz korkunuzu azaltmaya yard??mc?? olacakt??r .
* Doktorunuz, hem??ireniz ve hastane personeli ile önceden tan??????yor olacaks??n??z.
* T??bbi terimlerde dahil, t??bbi sisteme ve bu sistemin nas??l yürüdü??üne dair daha çok bilginiz olacakt??r.
* Sosyal güvenlik sistemini daha iyi anlayacaks??n??z .
* Kanser tedavisi ve yan etkilerini bildi??iniz için, yan etkileri en aza indirecek yöntemleri de biliyor olacaks??n??z.
* Aile deste??i, arkada??lar??n??z??n deste??i ve destek gruplar?? hakk??nda daha çok bilginiz olacakt??r.
* Egzersiz, meditasyon, arkada??larla zaman geçirme gibi stresi en aza indirme yöntemleri hakk??nda bilginiz olacakt??r.

Kanser Yinelemesiyle Ba?? Etme

Kanser tedavisi görenlerde bir gün kanserin yineleyebilece??i korkusu yayg??nd??r. Bazen tekrarlayan kanserde ba??ar??l?? bir ??ekilde tedavi edilebilir. Kanserin tamamen ç??kar??lmas?? mümkün olmasa bile mevcut kanserle uzun y??llar ya??anabilir.

Kanser tedavisinde amaç kanserli dokunun vücuttan tamamen uzakla??t??r??lmas??d??r. Rekürrens ( yineleme) bir iyile??me döneminden sonra kanserin tekrar ortaya ç??kmas?? olarak tan??mlanmaktad??r.
Kanser, tespit edilemeyen kanser hücrelerinin varl?????? nedeniyle yineler. Bu hücreler ço??al??r ve büyür, sonuçta tespit edilebilen boyuta geldi??inde rekürrens görülür. Rekürrens kanserin tipine ba??l?? olarak ilk tedaviden haftalar, aylar hatta y??llar sonra görülebilir.
Kanser ilk ortaya ç??kt?????? bölgede yineleyebilece??i gibi vücudun ba??ka bir yerinde de rekürrens görülebilir.

  • Bölgesel (lokal) rekürrens ilk kanserin görüldü??ü yer veya hemen yak??n??nda kanserin yinelemesidir. Örne??in kolon kanserinde, kolonoskopi ile rekürrens ilk tümör bölgesinde tespit edilir.
  • Uzak rekürrens kanserin metastaz yapmas??d??r. Örne??in meme kanseri nedeniyle tedavi gören bir hastada karaci??erde veya kemikte tümör görülebilir.

Kanser rekürrensi olas??l?????? primer tümörün tipine ba??l??d??r ve istatistikler rekürrens olas??l?????? tahmin etmede doktorunuza yard??mc??d??r

Rekürren Kanserin Tan?? ve Tedavisi

Ba??ar??l?? bir kanser tedavisinden sonra rekürrens riskini azaltmak için hastalar düzenli olarak izlenmeli ve buna dair bir program olu??turulmal??d??r.

??zleme de fizik muayene ve çe??itli testler uygulan??r. Rekürrens s??kl??kla düzenli doktor vizitleri esnas??nda tespit edilir
Rekürrens ??üphesi varsa doktorunuz ilave tan?? ve laboratuar testleri, görüntüleme çal????malar?? veya biyopsi yapabilir.

Rekürrens tespit edildi??inde hemen tedavi plan?? yap??lmal??d??r. 50 y??l önce rekürren kanserde çok az tedavi seçene??i varken, bugün rekürren kanser ba??ar??yla tedavi edilebilmekte ve vücuttan tamamen uzakla??t??r??labilmektedir. Rekürren hastal??????n tamamen yok edilmesi olas?? de??ilse, tedavinin amac?? tümör büyümesinin kontrolü, a??r??n??n azalt??lmas??, yan etkilerin tedavisi ve ki??inin mümkün olabildi??ince aktif normal ya??am??n?? sürdürmesini sa??lamak tedavinin amac?? olmal??d??r.

??lk tümör gibi, rekürren tümörün tedavi plan?? da rekürren hastal??????n tipi, yeri, boyutu, hastan??n genel durumuna ba??l??d??r. Hastan??n ald?????? ilk tedavi, ilk tedaviye yan??t, ilk tedaviye ba??l?? yan etkiler ve ilk tedavinin biti?? zaman?? da rekürren kanserin tedavi plan??n?? etkilemektedir.

Ba??ka bir tedavi ya da daha önce mevcut olmayan yeni bir tedavi yakla????m??n?? da tercih edebilirsiniz. Rekürren kanserin tedavisinde cerrahi, radyoterapi, kemoterapi, hormonal tedavi, hedefe yönelik tedaviler, biyolojik tedavi seçenekler aras??ndad??r. Farkl?? kanserlerin rekürrensiyle ilgili tedavi seçenekleri hakk??nda daha detayl?? bilgi kanser türleri bölümünde yer almaktad??r.

Tedavinin amac?? bulgular?? azaltmaksa palyatif bak??m önerilebilir. Tedaviler aras??nda karar verirken, her bir tedavinin amac?? ve yararlar??n??, olas?? risklerini, yan etkilerini ve ya??am kalitesi üzerindeki etkilerini dü??ünmek önemlidir.

Baz?? rekürren kanserler daha yo??un tedaviler gerektirebilir.

Kaynak : http://www.genetikbilimi.com

UYARI

Bu uygulama arac??l?????? ile ula??aca????n??z Patoloji Sonuç Raporlar?? bilgilendirme amaçl??d??r. Resmi sonuç niteli??i ta????maz. Özel Güne?? T??bbi Patoloji Laboratuvar??, yetkili doktorlar?? taraf??ndan ??slak imza ile imzalanmam???? bilgi ve raporlar??n sorumlulu??unu kabul etmez. Kesin bilgi ve belgeler için lütfen Özel Güne?? T??bbi Patoloji Laboratuvar?? ile görü??ünüz.