Human papilloma virus ya da k??sa ad?? ile HPV enfeksiyonu son zamanlarda toplumda giderek daha fazla duyulmaya ba??layan bir enfeksiyon hastal??????d??r. Bunun nedeni enfeksiyonun görülme s??kl??????ndaki art??????n yan??s??ra kad??nlar??m??z??n y??ll??k smear kontrollerini daha düzenli yapt??rmalar?? ve bu sayede var olan hastal??klar??n saptanabilmesdir.
HPV nedir?
HPV insanlarda enfeksiyona neden olan bir tür virüstür. HPV'nin 100 civar??nda türü vard??r. Bunlardan baz??lar?? elde ve ayaklarda si??illere neden olurken, baz??lar?? cinsel bölgede ortaya ç??kan genital si??illere ya da ba??ka bir ad??yla kondiloma yol açarlar. Baz?? türleri ise kad??nlarda rahim a??z??ndaki hücrelerde ileride kansere dönü??ebilecek de??i??imlere neden olabilirler. HPV'nin yakla????k 20 türü genital enfeksiyonlara neden olmaktad??r.
HPV nas??l bula????r?
HPV cinsel yolla bula??an hastal??klardan hatta en s??k kar????la????lanlardan birisidir. Genital bölgeyi enfekte eden HPV'ler temas yolu ile kolayca yay??l??rlar. HPV'nin bir ki??iden di??erine bula??mas?? için mutlaka tam bir ili??ki olmas?? gerekmez. Enfekte olan cilt bölgelerinin birbiri ile temas?? ile de hastal??k bula??abilir.
Virüsün kuluçka süresi de??i??kendir. Bula??ma olduktan sonra bulgular bazen birkaç ay bazen de birkaç y??l sonra ortaya ç??kabilir. Hatta bazen virüs y??llarca hiçbir bulgu vermeden vücutta kalabilir.
Aktif genital lezyonlar??n varl??????nda bula????c??l??k en yüksektir. Si??iller ortaya ç??k??p tedavi edildikten sonra yeniden si??il ç??kmadan geçen dönem ne kadar uzunsa bula??t??r??c??l??k da o oranda azalmaktad??r.
HPV'nin önemi nedir?
HPV kad??nlarda ve erkeklerde genital si??illere yol açabilir ancak bundan çok daha önemlisi kad??nlarda rahim a??z?? kanserine erkeklerde de penis kanserine neden olabilmesidir. Rahim a??z?? kanseri tan??s?? konmu?? kad??nlar??n %95'inde HPV saptanmaktad??r.
HPV Tipleri
Human Papilloma viruslerin bugune kadar DNA incelemeleri ile tan??mlanm???? 100'den fazla türü vard??r ve bunlar say??lar ile tan??mlan??r. Bu HPV türlerinin baz??lar?? normal cilt si??illerine neden olurken bir k??sm?? sadece cinsel ili??ki yolu ile bula????r ve kondilom ad?? verilen genital si??iller ile rahim a??z?? kanserine neden olan de??i??imlere yol açabilirler.
Ço??u zaman genital si??ile neden olan HPV tipleri rahim a??z??nda de??i??ime neden olmazlar benzer ??ekilde rahim a??z?? kanserine yol açabilen türler de si??ile nedne olmazlar.
HPV tipleri rahim a??z?? kanserine neden olmalar?? aç??s??ndan de??i??ik risk gruplar??nda bulunurlar. Temel olarak si??ile neden olan türler rahim a??z?? kanseri aç??s??ndan dü??ük rük grubundad??rlar.
Rahim a??z?? kanseri riski aç??s??ndan HPV tiplerinin grupland??r??lmas?? ??u ??ekildedir
HPV ne s??kl??kta görülür?
Amerika Birle??ik Devletlerinde her y??l 5.5 milyon yeni HPV olgusu ortaya ç??kt?????? ve genel toplumda 20 milyondan fazla insan??n bu hastal?????? ta????d?????? tahmin edilmektedir. Öte yandan cinsel yönden aktif olan ki??ilerin yakla????k yar??s??n??n y??amlar??n??n herhangi bir döneminde HPV'ye yakalanacaklar?? öngörülmektedir. Hastal??????n bu derece s??k görülmesine kar????l??k toplum bilinci henüz oturmu?? de??ildir. ABD'de yap??lan bir ankette toplumun %76's??n??n böyle bir hastal??ktan haberdar olmad?????? ortaya konmu??tur. HPV ve rahim a??z?? kanseri aras??ndaki ba??lant??n??n nispeten yak??n bir geçmi??te ortaya konmu?? olmas?? nedeni ile sa??l??k çal????anlar?? ve doktorlar aras??nda da HPV tam olarak bilinmemektedir. Amerikan Hastal??k Kontrol ve Önleme Merkezinin (CDC) 1999 y??l??nda yapt?????? bir ara??t??rma sa??l??k çal????anlar?? ve doktorlar??n önemli bir bölümünün HPV'nin kanser ile olan ili??kisi ve tedavi yöntemleri hakk??nda yeterli bilgiye sahip olmad?????? gerçe??ini gözler önüne sermi??tir.
Ülkemizde ise ne yaz??k ki HPV'nin görülme s??kl?????? ile ilgili geni?? bir ara??t??rma ve istatistik yoktur. Ancak ki??isel gözlemlerimiz bu hastal??????n ülkemizde de giderek artan s??kl??kta kar????m??za ç??kt?????? yönündedir.
Bulgular
HPV ile temas ve bula??ma olduktan sonra mutlaka hastal??k ortaya ç??kmaz. Asl??nda ço??u ki??ide HPV vücudun kendi savunma sistemi taraf??ndan etkisiz hale getirilir. Bir ba??ka olas??l??k da virusu alan ki??ide uzun süre hiçbir belirti ortaya ç??kmamas??d??r. Ki??i y??llarca hatta bazen ömrü boyunca hiçbir yak??nma ortaya ç??kmadan ya??ayabilir. Ancak bu durum hastal?????? yaymas??na engel de??ildir ve ili??kide bulundu??u ki??ilere hastal?????? bula??t??rabilir. Bu durum latent ya da sessiz enfeksiyon olarak adland??r??l??r.
HPV'nin en s??k neden oldu??u belirti genital bölgede görülen si??illerdir. Ciltten hafif kabar??k, yumu??ak olan bu si??iler cinsel bölgeyi olu??turan deride, vajina ile makat aras??nda, anüs etraf??nda, bacaklar??n iç k??sm??nda, penis ucunda ya da çevresinde görülebilir. Anal ya da oral seks sonras??nda a????z içi ve makat içinde de si??iller ortaya ç??kabilir. Baz?? durumlarda vajina içinde ve rahim a??z?? üzerinde de si??iller olabilir.
HPV enfeksiyonalar?? virüsün türüne ba??l?? olarak rahim a??z??n?? olu??turan hücrelerde displazi ad?? verilen baz?? de??i??imlere neden olabilirler. Dü??ük riskli tipteki virüsler genelde PAP smearda ortaya ç??kan CIN ve SIL gibi de??i??imlere neden olurlarken yüksek riskli tipler uzun dönemde rahim a??z?? kanserine neden olabilirler.
Yap??lan ara??t??rmalar rahim a??z??nda HPV'ye ba??l?? de??i??im saptanan hastalar??n %90'??na yak??n??nda 2 y??l içinde belirtilerin ortadan kalkt??????n?? ve HPV'nin takip eden smear testlerinde saptanamad??????n?? ortaya koymu??tur. Kal??c?? enfeksiyon ise serviks yani rahim a??z?? kanseri aç??s??ndan en önemli risk faktörünü olu??turur.
Rahim a??z?? kanseri tüm dünyada kad??nlarda görülen kanserler aras??nda 2. s??rada yer al??r ve öldürücü bir kanserdir. Buna kar????n kanser türleri aras??nda önlenebilir olmas?? aç??s??ndan ayr?? bir öneme sahiptir. Serviks kanserini önlemenin tek ve en basit yolu düzenli aral??klarla yap??lan smear testleridir. Smear testinde CIN ya da SIL olarak tan??mlanan anormallikler saptand??????nda biopsi yap??larak tan?? kesinle??tirilir. Daha sonra hastal??????n??n derecesine göre rahim a??z??ndaki de??i??ime u??ram???? bölge LEEP ya da konizasyon ad?? verilen basit ameliyatlar ile ç??kart??l??r ve daha sonra düzenli kontrollere ba??lan??r. CIN ya da SIL'in ileri evre olmas?? durumunda e??er ki??i ailesini tamamlam???? ve ba??ka çocuk istemiyorsa ya da 40'l?? ya??ar civar??ndaysa rahimin al??nmas?? da bir di??er tedavi alternatifidir.
HPV tan??s?? nas??l konur
Genital si??illerin görülmesi hem erkekte hem de kad??nda HPV tan??s??n?? koydurur. HPV'nin neden oldu??u rahim a??z??ndaki de??i??imler ise rutin yap??lan PAP smear testlerinde saptan??r.
PAP smear testleri zaman zaman hatal?? sonuç verebilir ancak son y??llarda kullan??lmaya ba??lanan ve bizim de tercih ett??imiz ince yayma tekni??inde hata pay?? en aza indirilmektedir.
PAP smearda HPV'ye ba??l?? oldu??u dü??ünülen de??i??imler saptand??????nda ayn?? materyal içinde HPV'ye ait DNA incelemeleri yap??larak HPV varl?????? ve hangi tip HPV bulundu??u saptanabilir. Örne??in rahim a??z?? kanserlerinin %50'sinde HPV tip 16 saptanmaktad??r. DNA tiplemesinde HPV tip 16 bulundu??unda bu kad??nda ömür boyu çok yak??n takipler yap??lmas?? yararl?? olurken dü??ük risk grubunda bir tip saptand??????nda kontrollerin aras?? daha seyrek planlanabilir.
Erkeklerde ise belirti vermeyen HPV'nin saptanmas?? ne yazik ki mümkün de??ildir. Erkeklerdeki sessiz enfeksiyonu saptayabilecek bir test yoktur.
HPV kan dola????m??na geçmedi??inden ne erkeklerde ne de kad??nlarda kanda bu virüsü saptamak mümkün de??ildir.
Tedavi
HPV'ninkesin bir tedavisi yoktur. Klasik bilgi Virüs birkez vücuda girdi??inde ömür boyu burada kal??r ??eklindeyken günümüzde yap??lan DNA incelemeleri viruse ait genetik materyalin 6-24 ay içinde vücuttan tamamen at??labildi??ini ortaya koymaktad??r. Ancak hangi ki??ilerde virusun kald?????? hangilerinde ise at??ld?????? belli de??ildir. Burada en önemli faktör ki??inin ba????????kl??k sistemi gibi görünmektedir Virüsün ortaya ç??kard?????? patolojiler ise tedavi edilebilir.
Genital si??il varl??????nda bunlar yak??larak ya da dondurularak tedavi edilirler. Çok büyük boyuttaki si??illerin ise cerrahi olarak ç??kart??lmas?? gerekebilir. Az say??daki küçük si??iller ise bölgesel olarak uygulanan kremler yard??m?? ile yok edilebilir. Si??illerin tedavi edilmesi bir daha ç??kmayaca???? anlam??na gelmez. Yeniden ortaya ç??kt??klar??nda tekrar tedavi edilmeleri gerekir.
Baz?? ki??ilerde si??il ortaya ç??k??p tedavi edildikten sonra bir daha ömrü boyunca yeni si??il ç??kmaz. Baz?? ki??ilerde ise s??k aral??klarla si??iller ç??kar. Ki??iler aras??nda bu derece fark olmas??n??n nedeni büyük olas??l??kla ba????????kl??k sistemleri aras??ndaki farkl??l??kt??r.
Smear testinde saptanan ve biopsi ile kesinle??mi?? displazi varl??????nda ise hastal??????n ??iddeti, hastan??n ya????na göre LEEP, konizasyon ya da rahimin al??nmas?? gibi tedaviler uygulanabilir. Ço??u zaman hafif displazi varl??????nda LEEP tedavi için yeterli olmaktad??r. LEEP sonras?? do??urganl??kta bir de??i??iklik ortaya ç??kmamaktad??r.
Korunma
HPV virüsü oral ve anal seks de dahil olmak üzere her türlü cinsel ili??ki ve ciltten cilde temas yolu ile de kolayl??kla bula??abildi??inden cinsel yönden aktif olan kad??n ya da erkek herkes HPV enfeksiyonlar?? aç??s??ndan risk alt??ndad??r. Ancak baz?? ki??ilerde risk daha yüksektir. Bunlar:
Ya??am??n??n herhangi bir döneminde birden fazla partneri olanlar.
Partneri daha önceden birden fazla ki??iyle ili??kide bulunmu?? ki??iler
Cinsel ya??ant??s?? erken ya??ta ba??layanlar
Kendisinde ya da partnerinde halen ya da daha önceden ba??ka türde cinsel yolla bula??an hastal??k öyküsü olanlar
HPV ve di??er cinsel yolla bula??an hastal??klar ço??u zaman bir arada bulunurlar. Bu nedenle ba??ka bir cinsel yolla bula??an hastal??k varl??????nda beraberinde HPV'de bulunabilece??i ak??ldan ç??kart??lmamal??d??r.
Kondom yani prezervatif AIDS'de dahil olmak üzere di??er cinsel yolla bula??an hastal??klara kar???? tam bir koruma sa??lamas??na ra??men HPV'ye kar???? her zaman böyle bir koruma sa??lamaz. Çünkü enfeksiyon prezervatifin kaplad?????? alan d??????nda da bulunabilir ve ciltten cilde temas ile bula??abilir.
Son zamanlarda HPV'ye yönelik a???? geli??tirilmesi konusunda oldukça yol al??nm????t??r. Halen deney a??amas??nda oln HPV tip 16 a???? ile ilgili çal????malar oldukça umut vericidir. Ancak günümüzde kullan??labilen bir a???? ne yazik ki ??u an için piyasada yoktur.
HPV'den korunman??n en etkili yolu riskli ki??iler ile birlikte olmamakt??r.
Herhangi bir kad??nda rahim a??z?? hücelerinde de??i??im saptanmas?? ya da genital si??il olmas?? kanser geli??ece??i anlam??na gelmez. Asl??nda genital si??ile neden olan HPV türlerinin rahim a??z??nda de??i??ime ya da kansere neden olmas?? son derece nadirdir. Rahim a??z?? kanserlerinin yar??s??ndan sorumlu oldu??u bilinen HPV tip 16 varl?????? bile mutlaka kanser geli??ece??i anlam??na gelmez. Sadece artm???? risk söz konusudur ve yak??n takip gereklidir. Rahim a??z?? kanseri tan??s?? konmu?? kad??nlar??n %95'inin son 5 y??l içinde smear testi yapt??rmam???? olmalar?? bu tarama testinin ne derece önemli oldu??unu ortaya koymak bak??m??ndan çarp??c??d??r.
Amerikan Kanser Cemiyetinin 2001 y??l??nda yay??nlad?????? rehbere göre her kad??n cinsel ya??ant??s?? ba??lad??ktan sonra ilk üç y??l içinde ilk smear testini mutlaka yapt??rmal??d??r.
HPV enfeksiyonu ta????yan bir ki??iyle ili??kide bulunmak da mutlaka o ki??ide de enfeksiyon ortaya ç??kacak anlam??na gelmez. Burada ki??inin ba????????kl??k sistemi çok büyük önem ta????r. Ki??iler aras?? farkl??l??klar nedeni ile baz?? ki??ilerde ba????????kl??k sistemi virüsle mücadele edebilir ve ortadan kald??rabilir. Ancak yap??lan ara??t??rmalar aktif enfeksiyonu olan bir ki??i ile ili??kiye girenlerin %60'??nda ilk 3 ay içinde enfeksiyon bulgular??n??n ortaya ç??kt??????n?? ortaya koymaktad??r.
HPV ve di??er kanser türleri
Özellikle baz?? yüksek riskli HPV türleri anüs, penis, vajina ve kad??nda vulva (d???? genital bölge) kanserleri ile ili??kili olabilmektedir. Ancak nadir görülen bu kanserlerin tek nedeni HPV de??ildir.
Kaynak : http://www.mumcu.com